Eenzaamheid verwacht je niet

'Ik had me mijn huidige leven anders voorgesteld. Ik had echt niet verwacht dat het mij zou kunnen gebeuren. Ik ben erg eenzaam', zo vertelde een Turkse man van begin 60 mij onlangs in een interview. 'Ik ben vijf jaar geleden gescheiden en sindsdien eenzaam.' Het verbaasde me enigszins, omdat hij toch een aantal keren per week actief is, vrienden heeft en kinderen. 'De activiteiten, dat is maar even. Een dag heeft 24 uur, hoor.'

Vaak denk ik bij eenzaamheid aan hele oude mensen met flink wat lichamelijke beperkingen. Dat is een misvatting. Eenzaamheid komt namelijk onder álle lagen van de bevolking voor én onder alle leeftijdsgroepen. De groep 35 tot 55-jarige alleenstaande vaders of moeders en koppels met problemen vormen een risicogroep, net als langdurig zieken of mensen met een chronische beperking. Maar ook studenten kunnen flink eenzaam zijn.

Volgens Jenny de Jong Gierveld, emeritus hoogleraar aan de Vrije Universiteit Amsterdam, hangen gevoelens van eenzaamheid ook voor een groot deel samen met verwachtingen die mensen hebben. Ze zei dit op een bijeenkomst over eenzaamheid van corporatie Thuisvester. De Turkse oudere man die ik sprak, had ook andere verwachtingen. Hoogleraar sociale gerontologie aan de Vrije Universiteit Nan Stevens zei tijdens een bijeenkomst over sociale restaurants in november vorig jaar, dat mensen ook niet geleerd hebben om met gevoelens van eenzaamheid om te gaan. Deze gevoelens zijn ook uitermate onplezierig, zeker als je het niet verwacht.

Eenzaamheid krijgt aandacht
In het land blijft eenzaamheid niet onopgemerkt. Momenteel trekt Coalitie Erbij er hard aan om eenzaamheid onder de aandacht te brengen. Bij de Coalitie zijn verschillende partijen aangesloten, zoals de CG-raad, Mezzo, De Zonnebloem, Humanitas, Van Harte Resto, Ouderenfonds, KPMG, Rode Kruis, Leger des Heils, Sensoor, Mo-groep, Forum, Raad van Kerken, ANGO.

Ook aanbieders van wonen, zorg en welzijn hebben het thema in het vizier. Corporaties zijn onder meer vaak betrokken bij de Van Harte Resto's, buurtrestaurants voor mensen met een smalle beurs. Ze spelen een rol bij de Thuishuizen, een woonconcept voor ouderen die dreigen te vereenzamen, die dit jaar voor het eerst de deuren openen. Ook zijn er andere initiatieven zoals Stichting SOlink die studenten en ouderen aan elkaar koppelen: studenten huren een kamer bij ouderen. Maar ook oudere initiatieven zoals de buurtkamer in Enschede. Deze 'huiskamers' functioneerden sinds enkele jaren in buurten. Inmiddels zijn er plannen bij de gemeente om er samen met aanbieders zogenaamde Huiskamers van de Buurt van te maken, gekoppeld aan bestaande voorzieningen, maar nog altijd gericht op voorkomen van eenzaamheid en ontmoeten.

Ontmoetingsgericht bouwen
Als Kenniscentrum denken we dat er ook nog stappen te maken zijn bij het bouwen van complexen. Het 'ontmoetingsgericht' bouwen kan een stimulans gebruiken. Ook al heeft eenzaamheid veel te maken met verwachtingen, is het toch ook zaak zoveel mogelijk drempels tot ontmoeting weg te nemen en ervoor te zorgen dat mensen van alle leeftijden en van allerlei pluimages elkaar tegenkomen, samen een praatje maken of activiteiten ondernemen. Daarom organiseert het Kenniscentrum samen met Coalitie Erbij het komende jaar een prijsvraag om ideeën rond bouwen tegen eenzaamheid te verzamelen en mensen te inspireren ermee aan de slag te gaan. Binnenkort komen we met meer informatie over de prijsvraag op de site van het Kenniscentrum!

Het Kenniscentrum Wonen-Zorg organiseert samen met Aedes een bijeenkomst over Eenzaamheid en corporaties op 15 februari 2011. Meld u aan bij p.story@aedes.nl 035 6268200 of y.witter@kcwz.nl 030 2739635!

Door Yvonne Witter, adviseur bij het Aedes-Actiz Kenniscentrum Wonen-Zorg. Binnen het Kenniscentrum richt zij zich op de thema's: klantparticipatie, woonvariaties, kleurrijk wonen, welzijn en zorg en buur(t)projecten.