Begin oktober waren er twee grote bruisende manifestaties rond het thema. Zo was er De wijk verdient het, een bijeenkomst van Aedes en het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in partnerschap met het Landelijk Steunpunt Aandachtswijken, Kennisland en Bouwstenen voor Sociaal. En een manifestatie van Kracht in Nederland, een beweging die maatschappelijke initiatieven rond thema´s als integratie, krimp, sport en bewegen, ouderen, wonen en duurzaamheid een landelijk podium wil bieden.
Beide bijeenkomsten hadden eigen accenten. Bij de één stonden wijkondernemingen centraal, dus ondernemende bewoners die in hun buurt zélf het heft in handen nemen. Bij de ander was het thema nog breder ingevuld, maar wat ze gemeen hadden was dat het ging om burgerkracht. En dat het uitwisselen van kennis en ervaring centraal stond. Op beide bijeenkomsten kon kennis genomen worden van lessen die geleerd zijn tot nu toe. Dat is uitermate van belang om kracht een kans te blijven geven.
Want het is niet eenvoudig om een initiatief te realiseren. 'Er komt meer bij kijken dan ik dacht´, aldus een deelnemer op de bijeenkomst 'De wijk verdient het', afkomstig uit Enschede en bezig met het opzetten van een buurtbeheerbedrijf. 'En dat komt voornamelijk omdat je met veel verschillende partijen om tafel moet zitten. Dat kost veel tijd en energie. Maar gelukkig loont het wel.´
Hetzelfde was te horen op de conferentie van 'Kracht in Nederland'. Een betrokkene van de 'Community Lovers Guide', gidsen met een overzicht van initiatieven van burgers in verschillende steden, vertelt: 'Het kost al veel tijd en moeite om alle projecten op te sporen voor de gids, laat staan om er eentje op te zetten. Maar door de gids kunnen initiatieven elkaar nu vinden. Want velen weten niet van elkaars bestaan af'. Dat is direct een valkuil voor burgerinitiatieven: langs elkaar heen werken of het wiel steeds opnieuw uitvinden. Of wordt het dé norm in de wereld van wonen, zorg en welzijn? 'Heb jij dan nog geen initiatief opgezet in jouw wijk?' Misschien is dat ook wel helemaal niet erg.
Loslaten
Minister Spies deed in haar speeches op beide conferenties niet voor niets de oproep om vertrouwen terug te geven en los te laten. Zij riep op om als overheid, corporatie of andere maatschappelijke organisatie ruimte te bieden aan initiatieven van buurtbewoners. 'Niet overnemen, maar initiatieven honoreren. Vertrouwen geven aan mensen, buurten en wijken'. Natuurlijk ziet zij ook dat er obstakels zijn. Zij gaf burgers en organisaties de tip om concrete wetten en regels te noemen die initiatieven in de weg zitten of zelfs namen van onwillende ambtenaren. 'Namen en rugnummers noemen, dat is de enige oplossing', aldus Spies. Het vraagt ook een andere attitude. 'We moeten soms op onze handen zitten', zegt de minister. 'We zijn liever een bondgenoot van een maatschappelijk initiatief. Als het iets is van de mensen zelf, dan zorgen zij er ook zelf voor.'
Bij 'De wijk verdient het' pleitte Marc Calon, voorzitter van Aedes, er voor om soms géén beleid te maken. 'Er zit meer kracht in mensen dan we er uit halen.' En hij geeft aan dat we moeten accepteren dat er soms fouten gemaakt worden. Een betrokkene van het Amersfoortse Soesterkwartier, een succesvolle wijk, meent dat extra geld niet altijd helpt bij het vormgeven van een initiatief. 'Geld maakt meer kapot dan drank. Bij teveel subsidie gaan mensen achterover leunen en laten zij hun creativiteit schieten.'
Sterke bewoners verbinden aan kwetsbaren en andersom
Eén van de workshops van de bijeenkomst 'De wijk verdient het' stelt de vraag over eigenaarschap centraal en geeft precies aan waar organisaties, zoals corporaties hun 'nieuwe' rol kunnen invullen. Corporatie Woonbedrijf uit Eindhoven gaf een seniorenorganisatie het beheer over een gebouw, zolang zij maar aan drie voorwaarden voldeden: een plan hebben, inkomsten genereren en een organisatievorm in het leven roepen. De senioren hebben een stichting opgericht, een plan gemaakt met activiteiten en doelen en vervolgens het pand onderverhuurd aan een andere organisatie. De corporatie was facilitator maar verder heeft de groep het zelf gedaan.
Dit initiatief functioneert prima bij een groep sterke burgers, maar bij kwetsbare burgers is het zaak om sterke bewoners in te schakelen, die wel dicht bij de groep staan. Dat was één van de conclusies van de workshop. En een hele belangrijke, want in de hele lokale kracht-hype staan kwetsbare burgers soms in de schaduw, terwijl bij hen ook veel kracht en kunde zit. Dat kan aangeboord worden, maar daar is soms meer maatwerk of ondersteuning voor nodig. Maatschappelijke organisaties kunnen hier een grote rol vervullen, maar ook burgers.
Kortom, beide conferenties bruisten van energie, optimisme en daadkracht. Lokale kracht, wijkondernemingen, burgerinitiatieven: ze passen in de huidige tijdsgeest en zijn alom aanwezig. Als maatschappelijke organisaties en de overheid faciliteren; dingen waar nodig los kunnen laten of juist ondersteunen; de burgers het gevoel hebben dat zij niet alleen staan in hun ideeën; de vaart in de initiatieven kan blijven (dus wet- en regelgeving versoepelen); kwetsbare burgers niet vergeten worden, maar op maat ondersteund worden; nagedacht wordt over het borgen van initiatieven... dan kunnen deze initiatieven uiteindelijk een prachtige 'bestendige' plek krijgen. Kracht moet wel een kans blijven krijgen!
- Digitaal magazine Wijkondernemingen en Weblog Tijd voor Samen (iniatieven van Aedes en ministerie van BZK)
- Website Kracht in Nederland en verslag van de Kracht in Nederland Parade (pdf, 750 kb)
- Verslag van Rijksportaal van de bijeenkomst 'Kracht in Nederland' (pdf, 593 kb)
- Nieuwsbericht Aedesnet over bijeenkomst De wijk verdient het: Kruiskamp Amersfoort niet langer aandachtwijk
- KCWZ-dossier 'Lokale kracht'
Door Yvonne Witter, adviseur bij het Aedes-Actiz Kenniscentrum Wonen-Zorg. Binnen het Kenniscentrum richt zij zich op de thema's: klantparticipatie, woonvariaties, kleurrijk wonen, welzijn en zorg en buur(t)projecten. 