‘Laten we niet meer praten over interculturalisatie, maar gewoon over zorg’, zegt Jos Artz, van ’s Heerenloo tijdens Olympiade Conferentie over cultuursensitieve zorg onlangs georganiseerd door COSBO Utrecht. ‘Laat doelgroepen ‘los’ en denk niet meer in wij/zij, maar denk aan ‘gezamenlijk’. Organiseer de ontmoeting. We zijn niet gelijk aan elkaar maar wel gelijkwaardig. Verbindingen ontstaan vanuit de ontmoeting. Laten wij elkaar waardevrij ontmoeten.’ Zijn woorden raken de hele zaal en mij ook. Vooral bij zijn toevoeging: ontmoeten is ook eigenlijk ontstempelen, want een ‘moet’ is een ‘stempel’.
Egaliseren
Dat is iets wat we in de ouderenzorg soms tegenkomen: dat we iemand al een stempel opplakken en invullen wat zijn of haar woonzorgwensen zijn. Ik denk dat we meer kunnen luisteren naar ieder zijn of haar unieke verhaal. ‘Zonder iemand te egaliseren’. Dat laatste zei een deelneemster aan de conferentie expliciet. Ik vind dat we het verhaal van de oudere meer kunnen gebruiken dan we nu doen in de ouderenzorg en zeker het verhaal van de oudere migrant, omdat hij/zij vaak een enerverend verhaal heeft. Gebruik de kracht van deze verhalen. De ene oudere heeft nu eenmaal een andere vraag dan de andere oudere.
Gewoon
Als we dit structureel toepassen (het waardenvrij ontmoeten en luisteren naar ieders unieke verhaal), dan wordt interculturalisatie ook wat ‘normaler’. Dan is het gewoon een kwestie van aansluiten op een mogelijke zorgvraag van een iemand. Volgens Freddy May van het NOOM (Netwerk van Organsiaties van Oudere Migranten) is ‘ontmoeten’ ook het geven van vertrouwen, en is het iets dat tijd kost. Maar hij benadrukt ook dat op termijn interculturalisatie ‘gewoon gevonden moet worden.’ Datzelfde komt ook naar voren in een interview op de speciale site over interculturalisatie van ActiZ; Marcel van Woensel, bestuurder van Laurens Zorgkompas in Rotterdam en bestuurder Thijs Meulemans van Zorggroep Elde in Brabant. Zij zeggen ook dat interculturalisatie op den duur normaal moet worden. Dat betekent dat er geen speciale projecten meer nodig zijn en dat zowel cliënten als zorgpersoneel en directies en besturen van zorgorganisaties volledig gewend zijn aan een multiculturele ouderenzorg. Zover is het nog niet. Maar er wordt hard aan gewerkt: cultuursensitiviteit is essentieel voor toekomst van de ouderenzorg, aldus beide bestuurders.
Aan die cultuursensitiviteit wordt inderdaad heel hard gewerkt, tot mijn vreugde. De talloze initiatieven rond cultuurspecifieke voorzieningen liegen er niet om: van een centrum voor oudere migranten en hun mantelzorgers in Arnhem tot een wooncomplex voor Turkse ouderen. Dát zijn praktische voorbeelden van aansluiten op vragen van mensen. Die vragen verschillen per persoon en kunnen over een aantal jaar weer anders zijn. Daar gaan aanbieders van wonen,zorg en welzijn nu al flexibeler mee om.
Steeds meer zorgorganisaties zijn bezig met cultuursensitieve zorg en proberen meer bekendheid te krijgen bij de oudere migranten. Zij treden hiertoe in contact met oudere migranten. Zo hebben zorgorganisatie Hilverzorg met de ANBO en intercultureel platform Bekend maakt Bemind onlangs een bijeenkomst voor oudere Turkse Hilversummers georganiseerd. Deze groep maakte op deze manier kennis met het wonen in een zorgcentrum. Een goed voorbeeld van het organiseren van een ontmoeting! Het luisteren naar verhalen, op een waardevrije manier. Dan hebben we het uiteindelijk niet meer over interculturele zorg, maar inderdaad gewoon over goede zorg op maat voor ieder die het nodig heeft.
Op de website van het Kenniscentrum Wonen-Zorg staan meer voorbeelden van cultuursensitieve zorg.
Door Yvonne Witter, adviseur bij het Aedes-Actiz Kenniscentrum Wonen-Zorg. Binnen het Kenniscentrum richt zij zich op de thema's: klantparticipatie, woonvariaties, kleurrijk wonen, welzijn en zorg en buur(t)projecten.
